Menu
Acupuncture has evolved into a medically appropriate, scientifically driven treatment for pain in companion animals.
— Huntingford and Petty
Recent kwam er een interessante review uit. Dit artikel geeft een kort overzicht van hoe acupunctuur werkt en ingezet kan worden voor pijnbestrijding bij dieren.
Ik ga mijn best doen om jullie een begrijpelijke samenvatting van dit artikel te geven. Uiteraard is deze blogpost een wat versimpelde versie van het originele artikel en zijn er nog meer mechanismen en effecten dan degenen die ik hier zal beschrijven.
Daarnaast weten we nog niet alles en zijn er zeer waarschijnlijk nog veel meer effecten van acupunctuur die op dit moment nog niet met onderzoek zijn vastgesteld.
Acupunctuur is een zeer effectieve methode van pijnverlichting. Het wordt gebruikt naast conventionele therapieën of als een alternatief voor conventionele behandelingen. Bij conventionele behandelingen kan je bijvoorbeeld denken aan pijnmedicatie.
In tegenstelling tot wat veel mensen nog steeds denken is er inmiddels veel wetenschappelijk bewijs voor de effectiviteit van acupunctuur bij verschillende aandoeningen waaronder het gebruik bij pijn.
In de meest recente richtlijnen voor pijnbestrijding bij gezelschapsdieren van de WSAVA (world small animal veterinary association) wordt acupunctuur ook genoemd als een niet farmaceutische behandeling van pijn.
Vanuit een TCVM perspectief wordt acupunctuur gebruikt om de balans van Qi te herstellen. Vanuit een Westers perspectief wordt er gekeken naar het herstellen van de fysiologische balans en verschillende mechanismen die worden geactiveerd door de acupunctuurnaalden om pijnbestrijding te bewerkstelligen.
Er zijn mechanismen die optreden bij ieder acupunctuurpunt maar de verschillende acupunctuurpunten hebben ook verschillende effecten. Sommige zullen bijvoorbeeld invloed hebben om het immuunsysteem, andere punten kunnen invloed hebben op bijvoorbeeld het autonoom zenuwstelsel, de organen, de hersenen, de lymfe of op de zenuwen en spieren.
Om te begrijpen hoe acupunctuur werkt zal je een basaal begrip moeten hebben van hoe pijn werkt. Ik zal het hier kort uitleggen. Pijn ontstaat in meerdere stappen:
De eerste stap is als beschadigde cellen ontstekingsmediatoren loslaten. Speciale pijnreceptoren, die de nociceptoren worden genoemd, zetten de signalen van deze ontstekingsmediatoren om in een elektrisch signaal voor de zenuwen.
Aanvoerende zenuwen (afferente zenuwen) vangen dit elektrische signaal op en zenden dit naar het ruggenmerg. Er zijn verschillende soorten zenuwen die dit kunnen doen en elke zenuw heeft een iets ander effect. De A-delta zenuwen bijvoorbeeld zorgen voor een acute scherpe pijn en de C zenuwen zorgen voor een langzamere meer brandende doffe pijn. De C zenuwen zijn ook verantwoordelijk voor het ontstaan van chronische pijn.
De impuls komt aan in het ruggenmerg. Hier kunnen verschillende dingen met deze impuls gebeuren. De impuls kan worden geremd of worden versterkt. Remming zorgt voor vermindering van de pijn, versterking voor verergering van de pijn. Vanuit het ruggenmerg wordt het signaal ook doorgestuurd naar de hersenen.
De hersenen gaan de impuls/het pijnsignaal interpreteren en zorgen dat je het ook daadwerkelijk voelt. Dit is een ingewikkeld proces waarbij ook centra die verantwoordelijk zijn voor emoties een rol spelen. Hoe de pijn wordt geïnterpreteerd hangt niet alleen af van het signaal zelf maar ook van de staat van het lichaam, eerdere pijn die is ervaren, de emotionele staat van het individu en nog een aantal andere factoren. Hoe pijn wordt ervaren is dus verschillend in elk individu.
Goed, nu we weten hoe pijn ontstaat gaan we kijken naar hoe acupunctuur invloed kan hebben op pijn. Acupunctuur werkt op verschillende levels: lokaal, in het ruggenmerg en in de hersenen.
Zodra je een acupunctuurnaald in een acupunctuurpunt prikt ontstaan er lokale effecten. De vezels van het weefsel wikkelen zich om de naald heen en dit beïnvloed de lokale cellen, zenuwen en bloedvaten. De cellen, zenuwen en bloedvaten gaan diverse stofjes uitscheiden die verschillende effecten hebben.
Door het microtrauma dat de naald veroorzaakt wordt ook de lokale genezingscascade geactiveerd: de coagulatie cascade, de complement cascade en mastcellen gaan degranuleren. Hoe al deze cascades precies werken doet er niet doe. Het eindresultaat is dat lokaal de doorbloeding toeneemt en de lokale afweer wordt gestimuleerd waardoor pijn en ontstekingen worden verminderd.
Het aanprikken van het acupunctuurpunt zorgt ook voor een lokale uitscheiding van opioiden welke pijn verminderen.
De werking van acupunctuur op het ruggenmerg is veelzijdig en ingewikkeld. Een van de mechanismen die uitgebreid is onderzocht is de “gate control theory”.
Stel je voor dat er een hek is in het ruggenmerg dat open en dicht kan om signalen door te sturen naar de hersenen. Ik heb hierboven uitgelegd dat er verschillende soorten zenuwen zijn die pijnsignalen doorgeven naar het ruggenmerg. Deze theorie gaat er van uit dat door een specifiek soort pijnzenuw te stimuleren (de A-beta vezels) je het doorgeven van de signalen van andere pijnzenuwen (de C en A-delta vezels) stopt. Ofwel het stimuleren van bepaalde zenuwen zorgt ervoor dat deze poort om pijnsignalen door te geven dicht gaat. Hierdoor voelt het dier dus minder pijn.
Naast dit mechanisme spelen er nog vele andere mechanismen die invloed hebben op de verschillende pijnsignalen. Interessant is nog wel om te weten dat acupunctuur door het effect op het niveau van het ruggenmerg ook invloed heeft op de organen en zo de functie van organen kan beinvloeden.
Het derde niveau waarop acupunctuur invloed uitoefent is op het niveau van de hersenen. Over dit niveau is minder bekend dat over de vorige twee niveaus. MRI studies die gedaan zijn met mensen laten zien dat stimuleren van acupunctuurpunten specifieke gebieden in de hersenen activeren of juist minder actief maken. Zo weten we dat bepaalde gebieden die zorgen voor vermindering van pijn actiever worden na acupunctuur. Ook weten we dat er endorphinen worden vrijgegeven als reactie op acupunctuur. Endorphinen zorgen voor een vermindering van pijn.
Verschillende acupunctuurpunten hebben verschillende effecten op verschillende niveaus. Als acupuncturist gebruik je dus een combinatie van punten om op alle niveaus het gewenste effect te verkrijgen.
Chronische pijn
Bij chronische pijn ontstaan er veranderingen van het zenuwstelsel die bijdragen aan het onderhouden en verergeren van deze pijn. Acupunctuur kan deze veranderingen voorkomen of terugdraaien.
Tot slot geeft het artikel een aantal voorbeelden van onderzoeken waaruit gebleken is dat acupunctuur effectief ingezet kan worden bij pijn verminderen bij onder andere kruisband problemen, heupdysplasie en hernia’s.
Huntingford, J.L. and Petty, M.C. (2022) Evidence Based application of acupuncture for pain management in companion animal medicine. Vet Sci 9: 252.
