Humans follow the earth as a rule.
The earth follows heaven as a rule.
Heaven follows the Dao as a rule.
The Dao follows the nature as a rule.
— Lao Zi
Bij de Traditionele Chinese Geneeskunst (TCM) wordt alles onderverdeeld in the vijf elementen: Vuur, Aarde, Metaal, Water en Hout. De seizoenen, klimaten, kleuren, lichaamsdelen en functies worden allemaal onderverdeeld in deze elementen. Samen met de Yin-Yang theorie worden deze elementen en hun onderlinge relaties gebruikt om problemen te diagnosticeren en behandelen.
Als we de vijf elementen theorie toepassen in de geneeskunde worden alle organen, structuren en functies van het lichaam verdeeld in de vijf elementen. Als we in TCM over een orgaan praten dan bedoelen we daarmee niet alleen het anatomische orgaan zelf maar het hele element en alle associaties die daarbij horen.
De organen en hun relaties tot de Elementen:
De vijf elementen worden in een specifieke volgorde in een cirkel geplaatst. Er zijn twee cycli binnen deze cirkel die de normale relaties tussen de elementen beschrijven.
De generatie cyclus
Dit zijn de buitenste pijlen. Deze cyclus wordt ook wel de Sheng cyclus genoemd. Het is een cyclus van creatie en voeding. Elk element voedt het daaropvolgende element. Aarde voedt Metaal. Metaal voedt Water en zo door. Dit wordt ook wel de Moeder-kind cyclus genoemd. Een moeder element voedt haar kind element. Elk element heeft zo een moeder en een kind.
Om deze cyclus makkelijker te onthouden wordt het volgende ezels bruggetje gebruikt:
Water voedt een zaailing van een boom totdat het een grote boom wordt. Een bosbrand verbrand deze boom en de as van de boom voedt de aarde. Deze aarde wordt gemijnd voor metalen. Deze metalen worden vervolgens gebruikt om gereedschap van te maken om water mee te verzamelen en zo begint de cyclus opnieuw.
In TCM wordt deze cyclus/theorie op verschillende manieren gebruikt. Een manier is als er een probleem is in een Element dan helpt het om niet alleen het element zelf te versterken maar ook het moeder element. Een sterkere moeder kan immers beter voor haar kind zorgen.
Stel dat we een hond met Diarree hebben wat meestal een onbalans/zwakte in het Aarde element inhoudt. Een manier om dit te behandelen is door acupunctuur/voeding/kruiden te gebruiken om het aarde element te versterken. Maar het helpt vaak om daarnaast ook de moeder, in dit geval het vuur element te ondersteunen.
De controle cyclus
De tweede normale cyclus is de controle cyclus, ook wel de Ke cyclus genoemd. Dit zijn de binnenste pijlen. Elk element helpt om een ander element onder controle te houden. Dit voorkomt dat een element te sterk wordt en daardoor de andere elementen zou gaan overheersen. Deze cyclus wordt ook wel de grootouder-kleinkind cyclus genoemd. Blijkbaar was het vroeger de taak van de grootouders om de kleinkinderen onder controle te houden.
Het grootouder element is het element voor het moeder element. Dus Hout is de grootouder van Aarde en controleert dus aarde. Water controleert Vuur enz.
Een manier waarop deze theorie gebruikt wordt bij een TCM behandeling is wanneer een element te actief is en daardoor problemen veroorzaakt dan kan het helpen om de grootouder van dat element te versterken zodat die het element beter onder controle kan houden.
Stel dat we een hond hebben met een te veel aan vuur. De hond is overactief, heeft het snel warm en kan snel reactief worden. Dat kan het helpen om met acupunctuur/voeding/kruiden het waterelement te versterken zodat water kan helpen om vuur onder controle te houden.
De mogelijkheden zijn werkelijk eindeloos!